برچسب: امیرحسین الهیاری

شهریار، ناگزیرِ شعر فارسی است یعنی نمی توان دیوان او را از ادبیات فارسی حذف کرد و بعد به جایش دیوان یکی از هم نسلان او را گذاشت و گفت این بجای آن!. کاری که با بسیاری از معاصرین او چون رهی و امیری فیروزکوهی می توان کرد. اگر روزی بنا باشد برای مکتب رمانتیسم در ادبیات فارسی ، یک نمایندۀ تمام عیار و کامل انتخاب کنند شاید شاعری شایسته تر از شهریار برای آن نتوان یافت.

فولکلور ، پناهگاهِ توده هاست، جستنگاهِ حقایقِ گذشتۀ آن هاست و زبانِ حالشان ، در برابرِ آن هجمۀ ناراستی های متونِ تاریخی. متونی که حکّامِ پیروز نوشته اند و به فراخور ، هر کس در آن دستی برده است.
در این میان آذربایجان که بزرگ ترین شریکِ جنبشِ مشروطه و گاه پرچمدار آن و نیز زادگاهِ ستارخان ها و باقرخان ها بود ، نمی توانست از این جریان بزرگ تغییرات تاثیر نپذیرد.اگر چه آذربایجان همواره در حدودی که تاثیر پذیرفته، تاثیرگذار هم بوده است.
آذربایجان ، فولکلورِ دسته بندی شدۀ منسجمِ مشخصی داشت.
در حوزۀ شعر، “بایاتی ها” تنۀ اصلیِ آن بودند به علاوۀ چندین روایت عاشقانه که به وسیلۀ “عاشیق ها ” ، سینه به سینه روایت می شدند و بخش داستانی نیز در قالب “ناقیل ها” گفته می شد و ادامه می یافت.
آن قسمت از شعرِ آذربایجان که متعهد به جریان تغییرات بود ، در آستانۀ نهضت مشروطه به شیوۀ رئالیسمِ انتقادی در طنزِ کوبنده و افشاگرِ “ملانصرالدین” و “هوپ هوپ نامه” نمودار گشت و تا مکتبِ “معجز” ادامه یافت. این گونه از شعر ، قبل از هر چیز خود را به عنوانِ سلاحی در مبارزه علیه کلیۀ آثار و مظاهرِ آن چه اسارتِ مادی و معنویِ فئودالیزم مینامید مطرح کرد و نمونه های فراوانی را تولید و عرضه نمود….
بخشی از مقدمه ی سلام بر حیدربابا

متفکرینی چون صادق هدایت ، به صورت مستقل به تشریح و تفسیر “فرهنگ عامیانه مردم” می پردازند و بدین سان پایه های فولکلورپژوهی گذاشته
می شود. اگرچه صادق هدایت به عنوان یک اندیشمند و گاه نویسنده ، خود به انکار و تردید در فرهنگ عامیانه و سنت ها بنگرد و آن شاکلۀ عظیم وارجمند را نه از منظر هنری و احساسی که تنها از دریچۀ عقلی ببیند و نتواند یک مرز منطقی میان این دو برقرار کند و به نقد چیزی برخیزد که ماهیت و موجودیتش در ذات خود نقد ناشدنی است ، اما به هر روی نتیجۀ کارش حداقل به عنوان یک آغازگر با ارزش است.
بخشی از مقدمه ی “سلام بر حیدربابا”

اگرچه ظهورِ نیما و آیندگانِ پس از او، نوعی از دیگر گونه نگریستن به جهان و زبانِ جهان را معجزه وار در عروق ادبیات تزریق کرد اما ادبیات ما هرگز به آن مایه از اومانیسم که پایۀ رمانتیسم در ادبیات است نائل نگردید و اگر “شیلر” و “گوته” را نمونه های رمانتیسم بدانیم، ادبیاتِ ما با آن چه رمانتیسم و حقیقت رمانتیسم در ادبیات است فاصلۀ بسیاری دارد. مانند بسیاری چیزهای دیگر که در جهان تعریفِ دیگری دارند و در جامعۀ ما تعریف دیگری، آسان گیرانه ترین حالت این است که بگوییم ما ادبیاتِ رمانتیک بومی خودمان را داریم.
عمده شاعرانِ جریان ساز آن دوره که متعلق به جریانات روشن فکر بودند چندان خود را در فضای مخیّل رمانتیسم رها نکردند اگر چه در عین ناباوری بهترین نمونه های شعر ایشان در همین ژانر سروده شد . _عاشقانه های شاملو_